Bu yazıyı ele alım sebebim şuan
için sınırlı sayıda yatırımcının konu hakkında bilgi sahibi oluşudur. Ancak
oldukça önemli avantajlar, fırsatlar ve tabiki buna bağlı olarak riskler
barındıran opsiyon piyasası ile ilgilenenler hızla artmaya başlamıştır. Çağın
gerisinden gelmemek için önyargıyla "boşverme"den önce anlamaya
çalışalım. Daha önceki yazımda Opsiyonun tanımı, call alım-satım ve put
alım-satım dan bahsettiğim için burada tekrara girmeyeceğim.
Başlıyoruz..
Organize (borsa) Opsiyon
piyasasında an itibariyle 3 tür sözleşme var. Bunlar; hisse (pay), endeks ve
döviz opsiyon sözleşmeleridir.
Pay opsiyon sözleşmelerinde
işlem yapabileceğiniz hisseler şimdilik: AKBNK – EREGL - GARAN – ISCTR – SAHOL
- TCELL – THYAO – TUPRS – VAKBN – YKBNK-ARCLK - EKGYO – HALKB – KCHOL –
KRDMD-PETKM – PGSUS – SISE – TOASO - TTKOM
Endeks Opsiyon sözleşmesi ise
BIST30 endeksidir.
Döviz opsiyon sözleşmelerinde
ise şimdilik maalesef sadece DolarTL yer alıyor. Bu yazıda fazla kafa
karışıklığı olmaması adına ve likiditenin yeterli olmasından (her daim 1 milyon
dolara kadar işlem yapabilirsiniz ve spread'i makul sayılır) ötürü Döviz
Opsiyon Sözleşmesinin kendisinden ve Nasıl işlem yapabileceğinizden bahsetmeye
çalışacağım. Vergisinden stratejilerine herşeyi kalemim tükenmediği sürece
aktaracağım.
Yukarıdaki bilgileri kısaca
yorumlamak gerekirse her bir sözleşmeyle 1.000 USD'lik işlem yapmış
oluyorsunuz. Her an tahtada 1.000 USD lik ALIŞ ve satış var. Yani 1 milyon
USD'ye kadar işlem yapabiliyoruz. OTC piyasada sözleşme sonunda DolarTL
opsiyonun gerçekleşip gerçekleşmediği saat 14:00 teki referans kurla
belirlenirken, Borsa'da saat 15:30'daki fiyat referans alınır. İçinde
bulunduğunuz ay ve sonraki ay için vadeler bulunmakta.
Opsiyon piyasası spekülatif
kazanç elde etmek için kullanılabileceği gibi korunma (hedge) amaçlı da
kullanılabilmektedir.
Opsiyon Piyasasında
İşlem
Örnek
29.09.2017 vadede USDTRY
3.60 Call SATIŞ fiyatlaması
Not1: Açılan pozisyon için vade
sonu beklenmek zorunda değil. Vadesinden önce kar/zarara göre her an ters işlem
ile pozisyonu kapatabilirsiniz. Bu anlamda future (Vadeli İşlem Sözleşmleri
VİS) dan farkı yok.
Siz yatırımcı olarak Dolar'ın
son dönemdeki hareketlerini gözlemleyerek 3.60 seviyesini aşamayacağına
inanıyorsunuz. 3.60 üstüne gidemeyeceğini düşünen yatırımcı opsiyon piyasasında
(spot fiyat: 3.5300)
USDTRY 31.10.2017 vade ve 3.6000
call satış için indikatif fiyat;
Bid: 18.60 TL ancak 18,50 TL olarak ele alalım (her bir kontrat için
kazanılacak prim tutarı)
1 milyon USD'lık işlem için 1000
kontrat (1 kontrat=1000 USD) 18.50 fiyat ile satar.
18.50*1000=18.500 TL prim
kazanır.
Not2 (TEMİNAT): VİOP'ta future
kontratlarda işlem yapanlar standart bir teminata alışkındırlar. Örneğin 1
kontrat dolar için sizden 180 TL, 1 kontrat endeks için 1025 TL istenir. İkinci
bir Emre kadar bu teminat tutarları değişmez. Ancak opsiyon piyasası daha
karmaşık olduğundan risk ölçen makineler standart bir teminat tutarındansa
değişen teminat tutarları belirler. Kabaca yukarıda işlem için bulundurulacak
tutar 120-140 bin TL civarıdır.
Yani; 130 bin TL teminat ile
USDTRY 3.60 call satış opsiyonu pozisyonundan dolayı 18500 TL'lik prim (bazı
maliyetlerin kazançtan düştüğünü göreceğiz) ertesi gün hesabınıza geçer.
Devam edelim..
İşlem maliyetleri
- Komisyon oranı * İşlem hacmi
=
(Onbinde5)*(3.60*1000*1000)=1800
TL
- BSMV=Ödenen komisyon*BSMVoranı
(1800TL*yüzde5)=90 TL
- İhmal edilebilir ilk takas
masrafı (kuruş)
Son durumda
18500 TL - 1800 TL - 90 TL =
16610 TL net kazanç
Senaryo1) Vade
sonunda USDTRY < 3.6000
Hiçbir sorun yok, öngörünüzde
haklıydınız 16.610 TL ile bu pozisyondan çıktınız. (Kârdan %10 stopaj vardır.)
Senaryo2) Vade
sonunda USDTRY=3.63 olursa
(3.63-3.60)*(İşlem Hacmi)=
0.03*1000*1000=30.000 TL zarar
Diğer maliyetler;
Vade sonu geldiğinden dolayı
kapanan işlemlerde, ekstra komisyon yok.
İkincil takas masrafı: Kontrat
başına 50 kuruş +BSMV=1000*0.50 + BSMV= 525 TL
Net 30.525 TL zarar ve bu zararına
karşın pozisyona girdikten Sonra ertesi gün hesabınıza geçen prim kazancınız
vardır.
Senaryo3) Vade
içinde pozisyon kârda kapanırsa
USDTRY vade içinde beklediğiniz
yönde hareket ettiğinde vade sonunu beklemeden ters işlem ile kapatabileceğimizi
belirtmiştik.
USDTRY spot 3.55 olduğunda
USDTRY 3.6000 CALL alış fiyatı: 5.00 TL olsun.
İşlem maliyeti:
İşlem maliyetleri
- Komisyon oranı * İşlem hacmi
=
(Onbinde5)*(3.60*1000*1000)=1800
TL
- BSMV=Ödenen komisyon*BSMVoranı
(1800TL*yüzde5)=90 TL
- İhmal edilebilir ilk takas
masrafı (kuruş)
- Ödenen prim: Bid*kontart adedi=
5.00*1000=5000 TL
Diğer işlem maliyetleri eksi
olmak kaydıyla;
Sonuç; 18500 TL alınan prim -
5000 TL ödenen prim kadar kazancınız olacaktır.
(VERGİ: Elde edilen kazançtan
%10 stopaj)
Bir sonraki bölümde bir opsiyon
stratejisi ile uygulamalı örnek yapacağız..
